Akdeniz iklimine özgü yetişen zeytin ağacının dünyada var olan en eski ağaç türlerinden biri olduğuna inanılıyor. Zeytin ağacı, meyvesinden ziyade farklı alanlarda kullanılabilen önemli bir tarım ürünü. Birçok evin geçim kaynağı olan zeytini, sağlık için de sayılamayacak kadar yararı bulunuyor. Barışın en bilinen simgesi olan zeytin ağacı, tarihte de sanattan bilime birçok alanda karşımıza çıkıyor. 

Sizin için zeytin ağacı hakkında tüm bilinmeyenleri toparladık...

Adsız Kopyası

Dünyanın en eski zeytin ağacı

Avrupa kıtasının en yaşlı ağaçlarından biri olan orjinal ismiyle Oliveira do Mouchao, Portekiz’de yaşayan bir zeytin ağacı. Diğer bir kardeş ağacı ise Yunanistan’ın Girit adasında bulunan Vouves zeytin ağacı. Portekiz’de bulunan ağacın 3350 yaşında olduğu düşünülüyor. Bu ağaç keşfedilmeden önce yol yapımı için yok edilme tehlikesi altındaydı. Üstelik bu anıt ağaç yaşına rağmen bugün hala zeytin üretiyor.

Adsız Kopyası

Barışın simgesi

Zeytin ağacı, tarih boyunca barışın, kutsallığın, bereketin, bilgeliğin ve saflığın sembolü haline geldi. Bu sembollerin anlamları ise kutsal kitaplara ve efsanelere dayanıyor. Zeytinle ilgili bu efsaneler; Gılgamış Destanı’ndan, üç büyük dinin kutsal kitaplarına kadar birçok kaynakta yer alıyor. Bilinen en eski hikaye ise Büyük Tufan’da gerçekleşiyor. Hikayeye göre Nuh Peygamber, tufanın şiddeti azalınca dünyada hayatın başlayıp başlamadığını öğrenmek için beyaz bir güvercin gönderiyor. Konmak için bir ağaç dalı veya toprak parçası bulamayan güvercin gemiye geri dönüyor. Nuh Peygamber bir süre daha bekledikten sonra güvercini tekrar gönderiyor. Güvercin bu kez ağzında taze koparılmış bir zeytin dalı ile geri dönüyor. Bunu gören Nuh Peygamber, tufanın bittiğini ve suların çekildiğini anlıyor. İşte bu nedenle ağzında zeytin dalı tutan beyaz güvercin, tarih boyunca barışın ve yeniden doğmanın sembolü olarak anılıyor. 

Adsız Kopyası

Zeytinin kullanım alanları

Zeytin, sofralık zeytin ve zeytinyağı yapımında kullanılmasının dışında birçok farklı alanda fayda sağlayan bir ağaç. Zeytinin yaprağında tanen, uçucu yağlar, rezin ve organik asitler bulunuyor. Bu nedenle yaprağı ve gövde kabuğu çay olarak üretiliyor. Zeytin yaprağı; iştah açıcı, idrar söktürücü ve ateş düşürücü olarak ilaç yapımında kullanılıyor. Şeker hastalığı tedavisinde umut vaat eden zeytinin, tansiyon düzenleyici özelliği de bulunuyor. Bunlara ek olarak dermokozmetik amaçla kullanılan zeytinyağlı şampuanlar, saç dökülmesini engelliyor ve saçın çabuk uzamasını sağlıyor. Zeytin, tüm bu kullanım alanları ile yüzyıllardır Akdenizlilerin sağlık ve güzellik kaynağı olarak biliniyor.

Adsız Kopyası

Zeytinin yetiştiği bölgeler

Zeytin ağacı, tüm Akdeniz ülkelerinde yetişebiliyor. Bu ülkelerin yanı sıra Güney Afrika, Çin, Güney Amerika, Avustralya, Yeni Zelanda, Meksika ve Amerika Birleşik Devletleri’nin belli bölgelerinde zeytin yetişebiliyor. Öte yandan dünya zeytinin %95’i Akdeniz bölgesinde bulunuyor. İspanya, en büyük zeytin üreticilerinden. 

Adsız Kopyası

Türkiye’de zeytin üretimi

Zeytin üretimi, diğer ülkelerin aksine Türkiye’de çok geniş bir yayılıma sahip. Çünkü ülkemizin 81 ilinin 41’inde zeytin üretimi yapılıyor. Ülkemizde zeytinin %53’ü Ege, %18’i Marmara, %23’ü Akdeniz ve %6’sı Güneydoğu Anadolu Bölgesinde üretiliyor. Hatta %0.2’lik küçük bir oranla Karadeniz’de bile zeytin yetişiyor. Zeytinyağı üretiminin çoğu Ege bölgesindeki meyvelerden değerlendirilirken, sofralık zeytin Marmara bölgesinden çıkıyor. Ülkemiz zeytin üretiminde dünya listesinde de dördüncü sırada yer alıyor.

Adsız Kopyası

Sanatta zeytin

Zeytin, güçlü sembolüyle sanatta da birçok kişiye ilham olan bir ağaç. Zeytin ağacı konulu sanat eserleri düşünüldüğünde akla ilk olarak Hollandalı Ressam Vincent Van Gogh’un eserleri geliyor. Van Gogh’un zeytin ağaçlarının farklı mevsimlerdeki görünümlerini resmettiği tam 15 adet eseri var. Bu eserler, zeytin ağacı üzerinden hayat, hasat ve ölüm döngüsünü anlatıyor. Van Gogh’un yanı sıra Claude Monte’nin de ‘‘Morena Bahçesindeki Zeytin Ağacı’’ adında bir eseri bulunuyor. Bunlara ek olarak başta Nazım Hikmet olmak üzere Necati Cumalı gibi Türk edebiyatçılarının da zeytini eserlerinde kullandığını görüyoruz.